TESTOSTERONE VỚI HỘI CHỨNG MÃN DỤC NAM GIỚI

     Trong vài chục năm gần đây, ở nước ta, những cụm từ như “mãn dục nam”, “mãn kinh đàn ông”...được người ta quan tâm đến nhiều hơn không phải vì hội chứng này nguy hiểm nhiều hay ít đến tính mạng mà chính là sự ảnh hưởng của nó đến chất lượng cuộc sống, sức khỏe nói chung và sức khỏe tình dục nói riêng của các đấng “mày râu”. Có nhiều nguyên nhân khiến người ta lâm vào trạng thái không mong muốn này, nhưng một trong những cơ sở sinh học hết sức quan trọng chính là sự suy giảm nồng độ testosterone (TES) trong cơ thể.

1. Testosterone là gì ?

     Testosterone là một nội tiết tố nam quan trọng nhất, được tiết ra chủ yếu ở tinh hoàn. Nồng độ TES trong máu thay đổi trong ngày, cao nhất vào buổi sáng, thấp nhất vào buổi đêm, ở người trưởng thành chỉ số này dao động từ 10 đến 35 nmol/l, trung bình là 28 nmol/l. Lượng TES đạt đỉnh cao trong giai đoạn dậy thì, từ sau 30 tuổi, nồng độ TES trong máu giảm dần, đặc biệt là từ 40 tuổi trở đi, làm cho cơ thể người đàn ông có nhiều biến đổi sâu sắc.

2. Vai trò của TES ra sao ?

     Testosterone có ba chức năng chính : (1) Chức năng nam hóa, chịu trách nhiệm cho sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ quan sinh dục nam như : dương vật, tinh hoàn, bìu, tuyến tiền liệt, túi tinh...; hình thành và phát triển đặc tính sinh dục nam thứ nhất như : tăng mọc lông tóc, mọc răng, giọng trầm, tăng sản sinh tuyến bã, hưng phấn và ham muốn tình dục, sự trưởng thành của tinh trùng. (2) Chức năng chuyển hóa, với đặc tính đồng hóa cao làm tăng tổng hợp protein, thúc đẩy quá trình phát triển của cơ bắp, kích thích tạo hồng cầu, làm tăng tốc độ phân bào và phục hồi sau chấn thương hay mệt mỏi. (3) Điều chỉnh số lượng TES sinh ra trong tổ chức tinh hoàn thông qua việc tác động vào trục nội tiết “Dưới đồi - Tuyến yên - Tinh hoàn”.

3. Những nguyên nhân nào làm suy giảm TES ?

     Trước hết, đó là sự lão hóa theo quy luật của tự nhiên. Tuổi tác càng cao, lục phủ ngũ tạng càng suy thoái, trong đó có các tuyến sinh dục, khiến cho lượng TES ngày càng suy giảm. Ngoài ra, còn phải kể đến các nguyên nhân mang tính bẩm sinh và mắc phải. Nguyên nhân bẩm sinh như rối loạn nội tiết tố bẩm sinh trong các hội chứng Klinefelter, hội chứng Kallmann...; không có tinh hoàn và tinh hoàn không xuống bìu. Nguyên nhân mắc phải như dùng nhiều các loại thuốc có tính chất kháng androgen,chấn thương hoặc phẫu thuật sọ não gây ảnh hưởng đến tuyến yên và vùng dưới đồi, nhiễm trùng, nhiễm xạ, chấn thương tinh hoàn, mắc một số bệnh lý như tiểu đường, suy tuyến yên, u tuyến yên, u tuyến thượng thận..., nhiễm những thói quen xấu như nghiện rượu, thuốc lá, ma túy...

4. Suy giảm TES gây nên hậu quả gì ?

     Suy giảm TES sẽ gây nên hội chứng mãn dục nam. Tình trạng này thường xuất hiện ở nam giới sau 30 tuổi, tác động rõ rệt nhất đến cơ thể sau độ tuổi 40 với hàng loạt các dấu hiệu như : toàn thân mệt mỏi, khó ngủ, ăn không ngon miệng, đau nhức xương khớp, tóc rụng và bạc nhiều, bụng to ra, cơ nhẽo đi, nóng bừng từng cơn, dễ vã mồ hôi, tim hay hồi hộp, hay quên, khó tập trung chú ý, lo sợ vô cớ, dễ cáu giận, mất hứng thú với những gì vốn ưa thích  trước đó, giảm hoặc mất ham muốn tình dục, không còn hưng phấn với những thứ khêu gợi dục tính, dương vật không còn cương cứng trong lúc ngủ và lúc sáng sớm, sinh hoạt tình dục thường gặp sự cố, giảm độ cương cứng khi giao hợp thậm chí có thể liệt dương, dễ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường...

5. Làm thế nào để phòng chống tình trạng suy giảm TES ?

     Nguyên tắc chung là phải chỉnh thể và tam nhân chế nghi, nghĩa là phải thực hành đồng bộ tất cả các biện pháp từ ăn uống, sinh hoạt, tập luyện, dùng thuốc...theo phương châm “tùy người mà dùng” (nhân nhân chế nghi), “tùy lúc mà dùng” (nhân thời chế nghi) và “tùy nơi mà dùng” (nhân địa chế nghi), trong đó các liệu pháp trực tiếp hay gián tiếp bổ sung và phục hồi lượng TES cho cơ thể có vai trò hết sức quan trọng.

* Liệu pháp thay thế hormone   

     Đây là biện pháp mà y học hiện đại thường sử dụng để trị liệu hội chứng mãn dục nam bằng cách đưa một lượng TES hợp lý vào cơ thể bằng nhiều con đường với các thể thức khác nhau như dạng uống (qua đường tiêu hóa), dạng tiêm bắp (qua mạch máu) và dạng qua da. Tuy nhiên, liệu pháp này cần hết sức thận trọng vì chứa đựng nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Bổ sung TES tổng hợp là liệu pháp tức thời trong điều trị yếu sinh lý do giảm tiết TES máu. Liệu pháp này không thể sử dụng lâu dài vì có thể gây ra chứng vú to ở nam giới, vữa xơ động mạch, làm tăng nguy cơ phì đại hay ung thư tiền liệt tuyến ở người có tuổi. Hơn nữa, TES tổng hợp có thể gây ức chế sự tiết TES tự nhiên của cơ thể do đó làm giảm mạnh nồng độ TES tự nhiên sau khi ngừng sử dụng TES. TES tổng hợp còn ức chế sự hình thành và phát triển tinh trùng, do đó làm giảm chất lượng và số lượng tinh trùng.

* Liệu pháp thiên nhiên tăng cường sinh lực

     Đây là liệu pháp sử dụng các loại thực phẩm và sản phẩm có nguồn gốc thiên nhiên lấy từ động vật, thực vật và khoáng vật có tác dụng kích thích cơ thể tự tổng hợp TES một cách tự nhiên làm phục hồi nồng độ TES trong máu, đồng thời còn có công năng bồi bổ và nâng cao sức đề kháng của cơ thể, làm chậm quá trình mãn dục, chống lão hóa, duy trì sức xuân và phong độ cho nam giới. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, đây là liệu pháp có tính ưu việt, đảm bảo không gây ra các tác dụng không mong muốn như liệu pháp hormone thay thế.

     Ở nước ta, nền y học và dinh dưỡng học cổ truyền đã tích lũy rất nhiều kinh nghiệm trong việc sử dụng các loại thực phẩm, các vị thuốc và bài thuốc có tác dụng bồi bổ nguyên khí, tăng cường sinh lực, kích thích cơ thể sản sinh TES một cách tự nhiên. Về thực phẩm, ví như thịt chó, thịt dê, thịt hươu, tinh hoàn động vật, ngẩu pín, thịt chim sẻ, trứng chim cút, tắc kè, cá ngựa, tôm, cá hồi, trạch, lươn, trai, sò, hàu, hải sâm, hải long, con bổ củi, sữa ong chúa, ngài tằm, rau hẹ, hành củ, hạt dẻ, quả óc chó...Về dược phẩm, ví như các vị thuốc nhân sâm, đông trùng hạ thảo, dâm dương hoắc, tiên mao, nhục dung, tỏa dương, bạch tật lê, đỗ trọng, ba kích, tục đoạn, dương khởi thạch, kỷ tử, hoàng kỳ, cây bách bệnh, tầm gửi cây nghiến...Các thực dược phẩm này thường được sử dụng dưới dạng chế biến thành các món ăn, món ăn - bài thuốc (dược thiện), dạng thuốc sắc thông thường hoặc cao, đơn, hoàn, tán...

     Hiện nay, trên cơ sở kế thừa kinh nghiệm quý báu của cổ nhân và bằng công nghệ hiện đại, người ta có xu hướng đi sâu nghiên cứu lựa chọn, bào chế và cho ra đời nhưng sản phẩm y học cổ truyền là thuốc hay thực phẩm chức năng dưới các dạng như viên nang mềm hoặc cứng, viên nén, trà tan, siro...rất thuận tiện trong bảo quản, vận chuyển và sử dụng, đảm bảo tuân thủ nghiêm nghặt những quy chuẩn của dược học hiện đại mà vẫn giữ được tính hiệu quả và bản sắc của y dược học cổ truyền.

                                                                                          ThS Hoàng Khánh Toàn