ĐÔNG Y
CHỮA VIÊM THỰC QUẢN TRÀO NGƯỢC
Viêm thực quản trào ngược, hay còn gọi
là bệnh trào ngược dạ dày-thực quản (GERD-Gastro
Esophageal Reflux Disease), là tình trạng viêm loét thực quản do dịch dạ dày trào ngược
lên thực quản diễn ra thường xuyên hay từng lúc. Mức độ viêm thực quản phụ thuộc
vào thời gian và tần suất tiếp xúc giữa các chất trào ngược với niêm mạc thực
quản. bệnh không chỉ gây khó
chịu cho bệnh nhân mà còn có nguy cơ gây ra những biến chứng nặng nề như loét,
hẹp, chảy máu thực, thậm chí dẫn đến ung thư.
Trong đông y, bệnh lý này thuộc phạm
vi các chứng bệnh như “Ế cách”, “Hung thống”, “Thổ toan”…do nhiều
nguyên nhân gây nên như rối loạn tình chí, ẩm thực bất điều, lao lực
quá độ, cảm thụ ngoại tà…với cơ chế chủ yếu là do vị khí thượng
ngịch, thăng giáng thất thường mà phát sinh ra các chứng trạng như ợ
hơi, ợ chua, đau tức sau xương ức, viêm rát họng, nôn và buồn nôn..Về
mặt trị liệu, đông y có thể sử dụng các biện pháp như sau :
* Dùng thuốc
Thường lựa chọn theo ba phương thức :
biện chứng luận trị (căn cứ theo thể bệnh mà lựa chọn bài thuốc),
biện bệnh luận trị (xây dựng một bài thuốc dùng cho mọi thể bệnh)
và sử dụng kinh nghiệm dân gian (đơn phương nghiệm phương). Cụ thể :
+
Biện chứng luận trị : Thông qua Tứ chẩn (vọng, văn, vấn, thiết) mà
quy vào các thể bệnh và mỗi thể bệnh có phương pháp và bài thuốc
phù hợp. Ví như, với thể Can vị bất hòa phải sơ can hòa khí giáng
ngịch, trọng dùng bài Tứ nghịch tán hợp Tiểu bánhạ thang gia giảm ;
với thể Can vị uất nhiệt phải sơ can tả nhiệt hòa vị, trọng dùng
bài Đan chi tiêu dao tán gia giảm ; với thể Đàm khí giao trở phải lý
khí hóa đàm hòa sướng cách, trọng dùng bài Khải cách tán gia giảm
; với thể Tỳ vị hư nhược phải kiện tỳ ích khí giáng ngịch, trọng
dùng bài Hương sa lục quân tử thang gia giảm ; với thể Khí hư huyết ứ
phải ích khí kiện tỳ, hoạt huyết hóa ứ, trọng dùng bài Tứ quân tử
thang hợp Đan sâm ẩm gia giảm.
+
Biện bệnh luận trị : Thông qua cơ chế bệnh sinh và các chứng trạng cơ
bản mà lựa chọn một bài thuốc có thể dùng cho tất cả các thể
bệnh dưới các dạng thuốc khác nhau như thuốc thang sắc hay các đông
dược thành phẩm (cao, đơn, hoàn, tán, viên nang, viên nén, trà tan, siro,
thuốc nước đóng ống…). Có thể nói, hình thức này hiện nay đang rất
phát triển, nhất là các đông dược thành phẩm được bào chế dưới
dạng tân dược, bởi tính phổ thông, dễ dùng, tiện bảo quản và vận
chuyển. Tuy nhiên, tính “biện chứng” của chúng cũng là một vấn đề
cần được xem xét và nghiên cứu.
+
Đơn phương nghiệm phương : Đây là một kho tàng hết sức phong phú, khó
có thể kể hết với đặc diểm chung là đơn giản, dễ kiếm, dễ chế,
tiện dùng và có hiệu quả ở các mức độ khác nhau. Có thể dẫn ra
một số ví dụ :
- Cây ngũ sắc 14g, hoàng kỳ 16g, tía tô 8g, chỉ xác 6g, xương bồ 16g,
hoài sơn 8g, biển đậu 6g, trần bì 8g, đương quy 10g, bạch truật 8g, lá đắng
12g, lá lốt 6g, sinh
Khương 8g, sâm đại hành
10g, sắc uống 2 ngày 1 thang sau khi ăn.
- Khôi tía 16g, cỏ lào 12g, loét mồm 12g, tam thất nam 12g, khương hoàng
10g, cam thảo 10g, sắc uống 2 ngày 1 thang, mỗi ngày uống 2 lần trước
khi ăn sáng và trước khi đi ngủ 30 phút
- Hắc tao nhân 16g, bạc truật 12g, 10g hoài sơn, 16g phòng sâm, 10g liên
nhục, ngưu tất 8g, 10g viễn chi, trần bì 6g, bán hạ chế 12g, chỉ xác 8g, cam
thảo 4g.Tất cả đem sắc cùng với 1 lít nước, sắc cô cho đến khi còn một
nửa là được, chia uống 3 lần trong ngày sau bữa ăn.
- Hoài sơn,
liên nhục, ngũ gia bì mỗi vị 16g, tía tô 20g, bạch truật 16g, cam thảo 10g,
phòng sâm 16g, chỉ xác 8g, bán hạ 10g, sinh khương 4g, cây ngũ sắc (sao vàng hạ
thổ) 16g, bạch linh 12g, lá đinh lăng (sao thơm) 12g. Sắc uống 2 ngày 1 thang,
uống mỗi ngày 2 lần.
- Viễn chỉ 12g, cam thảo 12g, trần bì 12g, ngưu tất 16g, hắc táo
nhân 16g, cát căn 16g, hoài sơn 16g, liên nhục16g, chỉ xác 10g và bán hạ chế
10g. Sắc uống 2 ngày 1 thang, mỗi ngày uống 2 lần ngay khi còn ấm và uống
trước bữa ăn.
*
Không dùng thuốc
Bao gồm nhiều biện pháp như châm cứu,
xoa bóp, bấm huyệt, tập luyện khí công dưỡng sinh, yoga, thiền, cân ma
đạt kinh, thái cực quyền…Riêng châm cứu cũng rất nhiều phương thức như
thể châm, điện châm, thủy châm, nhĩ châm, cấy chỉ cát gút, laser châm,
từ châm…Ngoài ra, còn có thể chọn dùng các món dược thiện có công
dụng bồi bổ tỳ vị, lý khí giáng nghịch hỗ trợ trị liệu trào
ngược dạ dày thực quản rất dễ được cơ thể chấp nhận. Để trị liệu
đạt hiệu quả cao và bền vững, đông y thường hay phối hợp cả hai biện pháp dùng
thuốc và không dùng thuốc theo quan điểm chỉnh thể và toàn diện.
ThS Hoàng Khánh Toàn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét