Điều trị vô sinh bằng y học cổ truyền

“Cứu” ca vô sinh không có kinh nguyệt thụ thai

     Nhiều quý ông tinh binh quá kém, quý bà rối loạn kinh nguyệt, thậm trí không có kinh ròng rã "kiếm con" mấy chục năm không được, song nhờ cách chữa trên nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện của Đông y, do ThS Hoàng Khánh Toàn, Chủ nhiệm khoa y học cổ truyền BV TƯ quân đội 108 tiến hành thì lại đậu thai.

Ba năm không có kinh nguyệt vẫn thụ thai

     Anh Nguyễn Ngọc Tuấn (Trường sĩ quan không quân Nha Trang) không sao dấu nổi niềm vui khi anh đã có đủ hai cô, cậu xinh đẹp. Anh cho biết, vợ chồng anh lấy nhau 6 năm đợi chờ và chữa trị ở khắp nơi nhưng càng mong, càng mất hy vọng. Kết quả xét nghiệm “tinh binh” của anh cho thấy suy giảm nghiêm trọng cả về số lượng và chất lượng tinh trùng. Uống thuốc điều chỉnh nội tiết tố, theo dõi tinh dịch đồ... bao năm đợi chờ mà vẫn thất vọng và buồn chán. Đầu năm 2008, được người quen giới thiệu anh đã đến khám, nghe tư vấn về chế độ ăn uống và sinh hoạt rồi lấy thuốc Đông y về uống. Kết quả thật bất ngờ sau 2 tháng uống thuốc vợ anh đã có thai tự nhiên và sinh cháu gái năm 2009. Năm 2012, anh lại uống 1 đợt “củng cố” và vợ sinh thêm một cậu con trai.

ThS Hoàng Khánh Toàn, người đã chữa trị cho vài chục cặp vợ chồng vô sinh rồi có thai tự nhiên cho biết, mỗi trường hợp vô sinh có một hoàn cảnh khác nhau, một hành trình chữa trị gian nan khó có thể kể hết, nhưng ông còn nhớ mãi trường hợp của chị Trần Thị Hằng ở Hà Nam. Chị Hằng tìm đến với bác sĩ trong tình trạng tuyệt vọng hoàn toàn, do đi khắp nơi mọi người đều “lắc đầu” vì chị không có kinh nguyệt. Chị kể, lúc mới trưởng thành chị cũng có vài tháng, sau đó ít dần, có khi vài tháng mới có 1 lần, lấy chồng gần 8 năm không thụ thai, chữa trị đủ kiểu và hơn 3 năm nay thì chu kỳ của chị mất hẳn. Đây là một trường hợp được ThS Toàn xác định “khó chữa” nhưng bằng kiến thức học hỏi của người xưa được đúc kết trong dân gian, sách thuốc cổ và kết quả nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước, đặc biệt là Trung Quốc, kết hợp với kinh nghiệm thực tiễn của bản thân và gia đình, ông đã mạnh dạn tư vấn và điều chế thuốc điều trị cho người bệnh, kết quả thật ngạc nhiên, sau 30 thang thuốc sắc, chị Hằng đã có kinh

Vấn đề khó nhất là tìm ra nguyên nhân và chẩn đoán chính xác thể bệnh

     ThS Hoàng Khánh Toàn cho biết, theo Đông y, cặp vợ chồng muốn có thai thì tinh khí người đàn ông phải tốt (dồi dào), phụ nữ ngoài trứng tốt, thì tử cung, vòi trứng, nội tiết...phải đảm bảo. Thực tế, có nhiều trường hợp mọi kết quả khám xét và xét nghiệm theo Tây y đều bình thường nhưng người phụ nữ vẫn không thể mang thai hoặc có thai lại sẩy liên tiếp. Đông y cho rằng bệnh vô sinh do nhiều nguyên nhân gây nên. Chẳng hạn, vô sinh nam có thể gây nên bởi : Bẩm thụ tiên thiên bất túc, tinh khí suy nhược (yếu tố di truyền, dị tật bẩm sinh); Mệnh môn hỏa suy, tinh khí hư lãnh (rối loạn nội tiết tố nam, tinh dịch lỏng loãng và lạnh, chất lượng và số lượng tinh trùng suy giảm...); Đàm trọc ứ huyết, trở tắc tinh đạo (các bệnh gây rối loạn chuyển hóa và nội tiết, những yếu tố gây hẹp tắc đường dẫn tinh...); Tửu thực bất điều, thấp nhiệt hạ chú (ăn uống không điều độ, nghiện rượu, viêm nhiễm đường tiết niệu do nguyên nhân nội sinh...); Tình chí bất toại, can kinh uất trệ (yếu tố gây sang chấn, tâm lý, tinh thần...)... Tương tự, ở nữ có 6 nguyên nhân chính và nhiều yếu tố phụ đi kèm, như thận hư bao gồm thận dương hư và thận âm hư, “thận” ở đây với ý nghĩa là cơ quan chủ về thủy dịch, đại tiểu tiện, nội tiết và sinh dục theo quan điểm của y học cổ truyền. Nguyên nhân thận hư bao gồm các yếu tố gây rối loạn nội tiết và sinh dục dẫn tới vô sinh. Hay chứng huyết hư, huyết là cơ sở vật chất của kinh nguyệt, huyết hư là những yếu tố gây nên tình trạng thiếu máu và rối loạn kinh nguyệt như mắc các bệnh mạn tính, mất máu kéo dài...Vì vậy, việc xác định nguyên nhân chính xác rồi từ đó thông qua tứ chẩn để phân thành từng thể bệnh khác nhau là một việc hết sức quan trọng để từ đó lựa chọn bài thuốc và gia giảm cho thích hợp mới mong đạt được hiệu quả theo ý nguyện. Điều đó đòi hỏi người bác sĩ phải có trình độ chuyên môn sâu và giàu kinh nghiệm. Hơn nữa, không ít trường hợp bị mắc bệnh do nhiều thể phối hợp với nhau nên việc trị liệu lại càng cần năng lực chẩn trị thâm sâu của thầy thuốc.

 Điều trị phải tuân thủ nguyên tắc toàn diện

     ThS Hoàng Khánh Toàn nhấn mạnh, để có được kết quả trong điều trị vô sinh phải tuân thủ triệt để nguyên tắc trị liệu toàn diện của Đông y, nghĩa là ngoài việc dùng thuốc, cần chú ý đồng thời sử dụng các biện pháp không dùng thuốc như châm cứu, xoa bóp, bấm huyệt, tập luyện khí công dưỡng sinh, tâm lý liệu pháp, dược thiện (món ăn - bài thuốc), điều chỉnh chế độ ăn uống cho phù hợp... Đương nhiên, việc dùng thuốc vẫn giữ một vai trò hết sức quan trọng và thường được tiến hành theo hai hướng: biện chứng thi trị và biện bệnh thi trị. Biện chứng thi trị hay biện chứng luận trị, là phương thức trị liệu dựa trên cơ sở chứng trạng và thể bệnh cụ thể mà tiến hành lựa chọn các bài thuốc và vị thuốc cho phù hợp trên từng bệnh nhân. Biện bệnh thi trị là dựa trên cơ chế bệnh sinh chủ yếu của bệnh mà xây dựng một bài thuốc hoặc phác đồ điều trị chung cho nhiều thể bệnh. Phương pháp điều trị vô sinh nam nữ không giống nhau và ở nam mỗi thể bệnh cũng khác nhau và đặc biệt, trong cùng một thể bệnh trên mỗi bệnh nhân việc gia giảm thuốc cũng khác nhau và được điều chỉnh ở từng giai đoạn của bệnh, nhờ đó mà có kết quả. Cùng một bài thuốc nhưng gia giảm, bào chế không hợp lý thì cũng đạt được kết quả như mong muốn.

Box: Nguyên tắc điều trị vô sinh là phải khám xét cho cả vợ và chồng, từ đó tìm ra nguyên nhân cụ thể từ đâu để trị liệu cho thích hợp, hết sức tránh quan niệm cho rằng vô sinh chủ yếu là do phái nữ.

 Gian nan khi điều trị vô sinh không rõ nguyên nhân

     Không ít cặp vợ chồng mắc chứng vô sinh nhưng khi đi khám tây y không tìm ra nguyên nhân cụ thể nào nhưng khi khám đông y lại phát hiện ra rằng người chồng bị “lãnh tinh” (tinh dịch lạnh) hoặc người vợ bị “lãnh cung” (tử cung lạnh) nên không thể thụ thai được.

10% vô sinh không rõ nguyên nhân

     Chị Nguyễn Thúy Lan, 37 tuổi (Đống Đa, Hà Nội) lấy chống gần 10 năm nhưng không có thai dù kết quả thăm khám, xét nghiệm cả hai vợ chồng đều bình thường. Anh chị đi khám chữa nhiều nơi nhưng không tìm ra nguyên nhân và điều trị cũng chẳng có kết quả. Trong một lần đi chữa dị ứng, thổ lộ nỗi khổ của mình, chẳng ngờ sau khi thăm khám chị được ThS Hoàng Khánh Toàn kết luận, chị bị chứng vô sinh do tử cung lạnh, khiến tinh trùng và trứng không thể làm tổ được. Sau 3 tháng dùng thuốc ôn ấm tử cung theo nguyên tắc “biện chứng luận trị”, chị đã có con ngoài mong đợi.

Vợ chồng anh Đỗ Văn Huy, 39 tuổi (Đông Triều, Quảng Ninh) cũng khổ sở chẳng biết làm sao vì hơn chục năm cưới nhau xong vẫn “vô vọng” đường con cái. Anh chị đã đi xét nghiệm và chữa đủ kiểu nhưng “số phận” vẫn bỏ ngỏ. Cách đây 3 năm anh được chẩn đoán là tinh dịch lạnh, được dùng thuốc ôn dương tán hàn, hóa ứ thông lạc... nhờ đó mà có thai...

ThS Hoàng Khánh Toàn cho biết, theo nghiên cứu mới nhất của BV Phụ sản TƯ, tỷ lệ vợ chồng Việt Nam vô sinh hiện đang ở mức 7,7%, trong đó nam và nữ ngang nhau chiếm 70%, 20% do cả nam và 10% vô sinh không biết lý do và hiện tình trạng vô sinh không rõ nguyên nhân đang có chiều hướng gia tăng do nhiều nguyên nhân khác nhau...và đặc biệt là do hư hàn (bị lạnh) theo quan niệm của y học cổ truyền. Đông y cho rằng, việc sinh sản ở cả nam và nữ không chỉ phụ thuộc vào bộ phận sinh dục mà còn nhờ vào sự mạnh yếu của tất cả các cơ quan tạng phủ trong cơ thể, đặc biệt là tạng thận. Theo y học cổ truyền, thận là tàng tinh, chủ về sinh dục và sinh sản. Sự thịnh suy của tinh khí chứa trong tạng thận trực tiếp quyết định quá trình sinh trưởng, phát dục và suy lão, đồng thời cũng trực tiếp ảnh hưởng tới công năng sinh dục và sinh sản của cơ thể. “Thận khí” sung thịnh, sẽ khiến cho “thiên quý” thành thục, ở nam giới biểu hiện bằng “tinh binh” phải khỏe mạnh dồi dào ôn ấm mới có thể hòa hợp âm dương mà có con. Đặc biệt, theo Đông y chức năng sinh sản của nam liên quan mật thiết với ngũ tạng trong cơ thể, ngũ tạng hiệp điều, tinh khí sung thịnh, tạng tiết hợp lý, khí hóa hữu độ là nhân tố quan trọng để duy trì công năng sinh dục và sinh sản. Nếu ngũ tạng bị bệnh, sinh khí suy giảm (thần sắc không tốt), tàng tiết bất hợp lý, khí hóa bị trở ngại thì sẽ phát sinh chứng nam tính bất dục (vô sinh). Tương tự với nữ, sách “Tử tử luận” cũng viết “nữ tử bất năng sinh tử, hữu thập bệnh” (phụ nữ không sinh được con ắt có nhiều bệnh) hay như sách “Thánh lễ tổng lục” cũng viết: “ Nữ tử sở dĩ vô tử giả, xung nhân bất túc, thận khí hư hàn dã” (phụ nữ sở dĩ không có con vì hai mạch Xung và Nhâm bất túc, thận khí hư nhược và lãnh lẽo)... Thực tế nghiên cứu và chữa trị cho thấy, rất nhiều cặp vợ chồng vô sinh, tây y không tìm ra nguyên nhân thực thể tại cơ quan sinh sản, nhưng điều trị Đông y có kết quả là bởi bệnh không ở chính cơ quan sinh sản hoặc ở cơ quan sinh sản nhưng những khái niệm “tinh lãnh”, “lãnh cung” là hoàn toàn chưa được tây y đề cập đến và là vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu.

ThS Toàn nhấn mạnh, điều trị vô sinh rất khó khăn nhất là ở những người mắc nhiều thể bệnh. Trước hết phải điều trị bệnh, nguyên nhân gây bệnh, sau đó mới tiến hành bồi bổ và khi có thai rồi lại tiến hành dưỡng thai cho đến khi mẹ tròn, con vuông. Với những người bị vô sinh do tử cung hoặc tinh trùng lạnh thì với nữ phải đòi hỏi điều trị sao cho hai mạch xung nhâm phải thông suốt, khí huyết sung túc, bào cung phải ôn ấm mới có kết quả. Với nam thường dùng phương dược Noãn can tiễn gia giảm gồm nhục quế, tiểu hồi hương, ô dược, đương quy, bạch linh, sinh khương, kỷ tử...hoặc Ngũ tử diễn tông hoàn gia giảm. Với nữ nên dùng Bổ trung ích khí thang hoặc Thập toàn đại bổ gia giảm.

Đòi hỏi người bệnh phải kiên trì

     ThS Hoàng Khánh Toàn khẳng định, điều trị vô sinh bằng Đông y hiệu quả thu được chưa cao nhưng không nên phủ nhận. Bởi Đông y đã có một bề dày kinh nghiệm chẩn trị dựa trên một hệ thống cơ sở lý luận chặt chẽ và vững chắc. Thực tế, hiện nay ở nhiều nước, người ta đã và đang không ngừng nghiên cứu sử dụng biện pháp của Đông y, trong đó có đông dược để trị liệu căn bệnh nan giải này. Ví dụ, ở Trung Quốc, chỉ trong 20 chục năm gần đây đã có gần 300 công trình nghiên cứu sử dụng thuốc và các biện pháp không dùng thuốc như châm cứu, bấm huyệt của Đông y để trị liệu vô sinh và đã thu được những kết quả rất đáng khích lệ. Tại VN, nhiều chuyên gia Đông y đã chữa thành công nhiều ca vô sinh mà tây y “bó tay”. Tuy nhiên, y học cổ truyền chỉ có thể mạnh chữa vô sinh do rối loạn chức năng nội tiết: như nang trứng không đều, niêm mạc mỏng, tử cung lạnh, tinh trùng ít, yếu, không động, tinh lạnh, do lối sống, do stress...Còn những trường hợp do thực thể như tắc ống dẫn trứng, dẫn tinh, u xơ, viêm tĩnh mạch tinh hoàn, teo tinh hoàn, biến chứng do quai bị... thì Đông y chỉ có thể hỗ trợ trị liệu. Bệnh nhân phải được can thiệp bằng các biện pháp cảu y học hiện đại.

     Theo ThS Hoàng Khánh Toàn, việc dùng thuốc của Đông y đòi hỏi người bệnh phải rất kiên trì, không được sốt ruột ảnh hưởng tới tâm lý và kết quả chữa trị. Bởi lẽ thuốc Đông y có tác dụng trị bệnh tận gốc, hiệu quả đạt được chậm nhưng ổn định lâu dài và người bệnh hầu như không hoặc rất ít bị các phản ứng phụ. Ví như với nam giới bị yếu tinh trùng nếu trị bằng y học hiện đại sẽ dùng liệu pháp hormon thay thể bằng cách sử dụng testosterone ở các dạng khác nhau, nhưng nhiều khi hiệu quả đạt được không cao và có thể gây nên các tác dụng không mong muốn, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng ức chế các tuyến sinh dục nếu dùng quá liều và quá dài. Trong khi đó, Đông y dùng các dược liệu chỉ nhằm mục đích kích thích các tuyến nội tiết sản sinh testosteron một cách tự nhiên nên hoàn toàn không có tác dụng phụ...Vì vậy, ThS Toàn khuyên, khi đi chữa vô sinh, hiếm muộn, người bệnh cần khám xét tây y kỹ lưỡng để xem nguyên nhân là thực thể hay cơ năng rồi mới quyết định phương pháp trị liệu cho phù hợp. Nếu do cơ năng thì có thể dùng các biện pháp của đông y, nếu do thực thể thì nhất thiết phải xử lý bằng các biện pháp của y học hiện đại, y học cổ truyền chỉ có vai trò mang tính chất hỗ trợ mà thôi. Tuyệt đối không nên tìm đến các ông “lang băm” bắt mạch kê đơn đơn thuần mà chưa biết tình trạng bệnh lý cụ thể như thế nào, điều đó chỉ khiến cho người bệnh lâm vào tình trạng “tiền mất tật mang”.

                      Theo báo Khoa học và Đời sống (trả lời phỏng vấn)