Bệnh thận IgA

CẦN CẢNH GIÁC VỚI BỆNH THẬN IgA

     Khi nói đến bệnh lý của thận, người ta thường chỉ nhắc đến những bệnh như viêm cầu thận cấp và mạn tính, viêm bể thận, lao thận, sỏi thận, ung thư thận, hội chứng thận hư…với các biểu hiện thường gặp như phù toàn thân, đái buốt, đái rắt, huyết niệu, protein niệu…mà ít ai đề cập đến một căn bệnh không phải là hiếm gặp với dấu hiệu chủ yếu là đái ra máu mà không kèm theo các triệu chứng nào khác hoặc nếu có thì chỉ là tình trạng đau mỏi lưng hay có protein niệu ở mức độ nhẹ.

     Khi mắc bệnh lý này, người bệnh nhiều khi không cảm thấy gì nghiêm trọng và bác sỹ cũng dễ bỏ qua hoặc nếu có để ý thì cũng không đi đến kết luận chính xác cuối cùng do nhiều lý do khác nhau. Hậu quả là, người bệnh không biết mình mắc bệnh gì và cũng không trị liệu triệt để cho đến khi xuất hiện tình trạng suy thận thì mọi việc đã trở nên quá muộn màng và hết sức tốn kém. Căn bệnh đó có tên gọi là Bệnh thận IgA.

@ Bệnh thận IgA là gì ?

     Đó chính là một thể viêm cầu thận mạn tính được Berger và Hinglais mô tả lần đầu tiên vào năm 1968 với đặc điểm giải phẫu bệnh là có một loại globulin miễn dịch được gọi là IgA ngưng đọng lan toả trong gian mạch của tiểu cầu thận và biểu hiện lâm sàng đặc trưng là đái ra máu đại thể (mắt thường có thể nhìn thấy nước tiểu có màu hồng như nước rửa thịt hoặc thậm chí đỏ như máu tươi) tái đi tái lại nhiều lần xen kẽ với đái ra máu vi thể (chỉ nhìn thấy dưới kính hiển vi). Bệnh thường gặp ở trẻ lớn và người mới trưởng thành, hầu hết là nam giới. Bệnh tiến triển chậm, tương đối lành tính, ngoại trừ những ca có hội chứng thận hư, nhưng nếu không được chữa trị một cách có hệ thống thì sau chừng 10 - 15 năm bệnh có thể tiến triển đến giai đoạn suy thận. Khoảng 50% bệnh nhân có suy thận giai đoạn cuối trong vòng 25 năm kể từ khi được chẩn đoán.

@ Làm thế nào để chẩn đoán chính xác bệnh thận IgA ?

     Khi có dấu hiệu đái ra máu đại thể tái đi tái lại nhiều lần hoặc đái ra máu vi thể kéo dài thì nhất thiết phải đi khám để tiến hành các biện pháp chẩn đoán định vị. Nếu khẳng định được đái ra máu là do bệnh lý tiểu cầu thận thì bước tiếp theo là phải làm sinh thiết thận và dưới kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang khi phát hiện có IgA ngưng đọng lan toả trong gian mạch của tiểu cầu thận thì chẩn đoán bệnh thận IgA được xác định.

@ Y học hiện đại điều trị bệnh thận IgA như thế nào ?

     Hiện tại chưa có chứng cứ về ảnh hưởng của điều trị đến tiến trình tự nhiên của bệnh mặc dù trị liệu bằng corticoid hoặc kháng sinh có phạm vi công hiệu rộng có thể làm giảm tần số các đợt huyết niệu đại thể. Glucocorticoid có thể làm giảm protein niệu ở những bệnh nhân có dị thường nhẹ ở cầu thận khi nhìn dưới kính hiển vi quang học. Metylpretnisolon liều cao đường tĩnh mạch, các chất độc hại tế bào và trao đổi huyết tương có thể giúp ích cho bệnh nhân viêm cầu thận tiến triển nhanh với tổn thương hơn 50% số cầu thận. Các thuốc cầm máu không tác dụng đối với xuất huyết ở tiểu cầu thận. Thầy thuốc có thể chỉ kê một số thuốc với hy vọng cải thiện sức bền thành mạch và chống ngưng tụ tiểu cầu nhưng kết quả cũng rất hạn chế.

@ Y học cổ truyền quan niệm về bệnh thận IgA ra sao ?

     Với biểu hiện chủ yếu là đái ra máu, bệnh thận IgA  thuộc phạm vi các chứng Huyết niệu, Huyết trọc của y học cổ truyền. Nếu có kèm theo tình trạng phù thũng, lưng đau gối mỏi, suy nhược cơ thể thì có thể tham khảo thêm các chứng Yêu thống và Hư lao. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của bệnh chủ yếu có ba khả năng : (1) Phong nhiệt xâm phạm vào tạng phế làm cho phế mất chức năng tuyên giáng, nhiệt tà truyền xuống phần dưới làm thương tổn tạng thận mà dẫn đến huyết niệu ; (2) Do nhiều yếu tố như bẩm thụ tiên thiên, lao phiền quá độ…làm cho phần âm bị hư tổn, âm hư sinh nội nhiệt, hư nhiệt làm tổn thương tạng thận mà phát sinh huyết niệu ; (3) Vì nhiều nguyên nhân dẫn đến tỳ thận khí hư, tỳ hư không nhiếp huyết được nên huyết dịch thấm vào nước tiểu mà sinh ra huyết niệu. Nhìn chung, theo y học cổ truyền (YHCT) cơ chế bệnh sinh của bệnh thận IgA không ngoài ba nhân tố Nhiệt, Hư và Ứ, trong đó âm hư, khí hư là bản (gốc), phong thấp nhiệt và huyết ứ là tiêu (ngọn), âm hư thường kèm thấp nhiệt, khí hư thường kèm huyết ứ.

@ Cách chữa bệnh thận IgA của YHCT ra sao ?

     Cũng như đối với nhiều chứng bệnh khác, biện pháp trị liệu bệnh thận IgA của YHCT khá phong phú và mang tính chất tổng hợp. Nguyên tắc chung là phải kết hợp chặt chẽ giữa dùng thuốc, châm cứu, tập luyện dưỡng sinh và ăn uống hợp lý. Khi dùng thuốc, có thể lựa chọn các vị thuốc, đơn thuốc theo biện chứng luận trị hoặc đơn phương, nghiệm phương, trong đó phương thức biện chứng trị liệu là hay được dùng hơn cả.

     Căn cứ vào chứng trạng cụ thể, các nhà YHCT thường chia bệnh thận IgA thành nhiều thể và từ đó lựa chọn các bài thuốc kinh điển hoặc xây dựng các đơn thuốc mới cho phù hợp. Thông thường người ta chia thành 2 giai đoạn cấp tính tái phát và mạn tính kéo dài với các thể bệnh như :

   * Giai đoạn cấp tính có 3 thể : Phong nhiệt nhiễu lạc dùng đơn Ngân kiều tán gia giảm, Hạ tiêu thấp nhiệt dùng đơn Tiểu kế ẩm tử gia giảm và Tâm hoả cang thịnh dùng đơn Đạo xích tán gia giảm.

   * Giai đoạn mạn tính có 3 thể : Âm hư hoả vượng dùng đơn Tri bá địa hoàng thang hợp Nhị chí hoàn gia giảm, Khí bất nhiếp huyết dùng đơn Quy tỳ thang gia giảm và Khí trệ huyết ứ dùng đơn Đào hồng tứ vật thang hoặc Bổ dương hoàn ngũ thang gia giảm.

     Trong mươi năm gần đây, các nhà y học cổ truyền trong và ngoài nước, đặc biệt là ở Trung Quốc, đã nghiên cứu và mạnh dạn sử dụng nhiều biện pháp đông y để điều trị bệnh thận IgA và bước đầu thu được kết quả rất đáng khích lệ. Đây thực sự đã mở ra một hướng nghiên cứu và điều trị mới cho căn bệnh còn nhiều nan giải này.