DƯỢC THIỆN DÀNH CHO
NGƯỜI BỊ THIẾU MÁU DO THIẾU SẮT
Thiếu máu là một hội chứng bệnh lý thường
gặp do nhiều nguyên nhân gây nên, đặc biệt là do thiếu sắt, được đặc trưng bởi
tình trạng giảm thiểu các tế bào máu như hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu ở các
mức độ khác nhau. Khi lâm vào hội chứng này, điều đầu tiên là phải xác định cho
được nguyên nhân để có biện pháp xử lý căn bản và triệt để, đồng thời cần phải
tích cực điều trị triệu chứng và nuôi dưỡng hợp lý nhằm đem lại sự hồi phục
nhanh chóng nhất cho người bệnh.
Trong y học cổ truyền, thiếu máu thuộc
phạm vi các chứng hư lao, huyết chứng, nội thương phát nhiệt...và
tuỳ theo các biểu hiện bệnh lý cụ thể mà được chia thành nhiều thể bệnh như Khí
trệ huyết ứ, Khí huyết lưỡng hư, Can thận âm hư, Tỳ thận dương hư và
Thận âm dương lưỡng hư. Về mặt trị liệu, ngoài biện pháp dùng thuốc đơn
thuần theo quan điểm “biện chứng luận trị”, cổ nhân còn rất chú trọng sử dụng
phối hợp dược phẩm và thực phẩm để tạo thành các món ăn - bài thuốc (dược
thiện) nhằm mục đích điều trị hỗ trợ và duy trì một cách tích cực. Vài ví
dụ cụ thể dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu thêm về vấn đề này.
Bài 1: Gan lợn 100g, vỏ lụa hạt lạc 50g, gạo nếp
50g, gừng tươi và gia vị vừa đủ. Gan lợn làm sạch thái miếng, gạo nếp đãi kỹ ngâm
qua, gừng thái chỉ, hành cắt đoạn. Cho gạo nếp và vỏ lạc vào nồi ninh thành
cháo, sau đó bỏ gan lợn và gừng vào đun sôi chừng 10 phút là được, chế thêm gia
vị, chia ăn nóng vài lần trong ngày. Công dụng : bổ huyết dưỡng huyết, dùng cho
những trường hợp thiếu máu thuộc thể Huyết hư biểu hiện bằng các triệu
chứng như mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt nhiều, sắc mặt, môi, móng tay và lưỡi
trắng nhợt, hay hồi hộp tức ngực, kinh nguyệt lượng ít sắc nhạt hoặc bế
kinh...Trong bài, gan lợn có công năng bổ can dưỡng huyết, vỏ lạc hoà vị nhuận
phế, bổ huyết chỉ huyết phối hợp với gạo nếp, gừng tươi để kiện tỳ ích vị, nâng
cao năng lực hoạt động của hệ tiêu hoá và tạo cảm giác ngon miệng.
Bài 2 : Sinh hoàng
kỳ 20g, đương quy 10g, đẳng sâm 20g, thịt gà 100g, gừng tươi 15g, đại táo 10
quả. Thịt gà chặt miếng, gừng giã nát, các vị thuốc rửa sạch, tất cả cho vào
nồi hầm nhỏ lửa chừng 2 giờ là được, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong
ngày. Công dụng : bổ khí dưỡng huyết, dùng cho người thiếu máu thuộc thể Khí
huyết lưỡng hư biểu hiện bằng các triệu chứng như đầu choáng mắt hoa, tiếng
nói nhỏ yếu, khó thở nhiều, dễ hồi hộp, hay chảy máu cam và chân răng, sắc mặt
và niêm mạc nhợt nhạt, chất lưỡi nhợt, mạch nhanh nhỏ. Trong bài, hoàng kỳ là
vị thuốc chính có công dụng đại bổ tỳ khí và phế khí, đương quy có tác dụng bổ
huyết, hai vị phối hợp với nhau giúp cho khí và huyết đều được phục hồi, thúc
đẩy quá trình tái tạo các tế bào máu.
Bài 3 : Hà thủ ô 50g, trứng gà 2 quả, đường đỏ vừa
đủ. Đầu tiên, cho hà thủ ô và trứng gà vào nồi đun nhỏ lửa trong 30 phút, sau
đó lấy trứng ra bóc bỏ vỏ rồi lại cho vào đun tiếp khoảng 60 - 90 phút là được,
chế thêm đường đỏ, ăn trứng uống nước trong ngày. Công dụng : bổ can thận, ích
tinh huyết, dùng cho người bị thiếu máu thuộc thể Can thận hư biểu hiện
bằng các triệu chứng như đầu choáng mắt hoa, tai ù tai điếc, lưng đau gối mỏi,
giấc ngủ không sâu nhiều mộng mị, di mộng tinh, tiểu đêm nhiều lần, trí nhớ
giảm sút, đại tiện táo kết hoặc khó đi... Trong bài, hà thủ ô vị ngọt đắng,
tính ấm, có công dụng bổ can ích thận, tăng tinh dưỡng huyết ; trứng gà vị ngọt
tính bình có công dụng bổ huyết, dưỡng tâm an thần, tư âm nhuận táo. Hai vị
phối hợp với nhau có đủ khả năng cải thiện hội chứng thiếu máu thuộc thể Can
thận hư suy. Tuy nhiên, vì trứng gà chứa nhiều cholesterol cho nên những
người bị rối loạn lipid máu khi dùng bài này cần có sự hướng dẫn cụ thể của
thầy thuốc chuyên khoa.
Bài 4
: Nhung hươu 5g, thịt gà 100g, gừng
tươi 10g. Thịt gà làm sạch chặt miếng, nhung hươu thái phiến, gừng tươi giã
nát. Cho thịt gà và gừng vào nồi ninh kỹ trong 60 phút, tiếp đó bỏ nhung hươu
vào rồi đun tiếp trong 120 phút, chế đủ gia vị, chia ăn vài lần. Công dụng : bổ
thận dương, ích tinh dưỡng huyết, dùng cho người thiếu máu thuộc thể Tỳ thận
dương hư biểu hiện bằng các triệu chứng sợ lạnh, tay chân lạnh, gân cốt suy
yếu, lưng đau gối mỏi, tiểu đêm nhiều lần, di tinh, hoạt tinh, liệt dương, xuất
tinh sớm, khó thụ thai, mệt mỏi, đầu nặng mắt hoa, tai ù, sắc mặt nhợt nhạt, có
thể có phù nhẹ chi dưới, đại tiện lỏng loãng...Trong bài, nhung hươu vị ngọt
mặn, tính ấm, có công dụng ôn thận tráng dương, ích tinh tuỷ, bổ khí huyết ;
thịt gà vị ngọt, tính ấm, có công dụng ôn trung ích khí, bổ tinh dưỡng huyết.
Hai vị phối hợp với nhau có tác dụng cải thiện tình trạng thiếu máu rất tốt.
Nghiên cứu hiện đại đã chứng minh nhung hươu có khả năng thúc đẩy quá trình sản
sinh hồng cầu và gia tăng lượng huyết sắc tố.
Bài 5 : Tam thất
10g, thịt gà 150g, gừng tươi 10g. Thịt gà làm sạch chặt miếng nhỏ, tam thất
thái phiến mỏng, gừng giã nát. Tất cả cho vào bát, chế đủ nước, đậy kín miệng
rồi đem hấp cách thuỷ trong 2 giờ, nêm đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày.
Công dụng : hoạt huyết, dưỡng huyết, cầm máu, dùng cho người bị thiếu máu thuộc
thể Khí trệ huyết ứ biểu hiện bằng các triệu chứng sắc mặt xám nhợt, hay
bị xuất huyết dưới da, dễ chảy máu chân răng, chảy máu cam, phụ nữ kinh nguyệt
không đều, thống kinh, kinh sắc tối và có máu cục, lưỡi có những điểm tím, toàn
trạng mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt...Trong bài, tam thất vị ngọt đắng, tính ấm,
có công dụng hoạt huyết tán ứ, làm thông huyết mạch, trừ huyết cũ sinh huyết
mới và cầm máu; thịt gà ôn trung ích khí, bổ tinh dưỡng huyết. Hai vị phối hợp
với nhau tạo nên công năng hoạt huyết dưỡng huyết độc đáo của bài thuốc.
Hoàng Khánh Toàn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét