NƯỚC GIẢI KHÁT, THANH NHIỆT TỪ CÂY CỎ, LỢI
HAY HẠI ?
Vào những ngày hè nóng nực,
nhu cầu về nước uống của cơ thể là rất lớn. Thật khó có thể kể hết các loại nước
giải khát mang tính công nghiệp đang lưu hành trên thị trường hiện nay, nhưng
xu hướng lựa chọn và tự chế biến các đồ uống từ những cây cỏ quanh nhà, quanh
vườn theo kinh nghiệm dân gian vẫn còn khá nhiều người ưa chuộng, đặc biệt là ở
nông thôn. Có thể kể ra những thứ thông dụng như nước trà xanh, nước nụ hoặc lá
vối, nước nhân trần, nước la hán, nước chó đẻ răng cưa, nước rau má, nước chè vằng,
nước mía, nước cỏ ngọt, nước râu ngô, nước cúc hoa, nước hoa hòe, nước quả dứa
dại, nước mạch môn, nước đậu đen sao cháy, nước khổ qua, nước bí đao...Người ta
có thể dùng độc vị hoặc có thể dùng một vài vị phối hợp với nhau để tạo nên những
thứ nước giải khát thơm ngon, dễ uống và làm tăng hiệu quả thanh nhiệt, giải độc,
mát gan như hoa hòe với cúc hoa, đậu đen với mạch môn, nụ vối với la hán, râu
ngô với quả dứa dại..., thậm chí có thể phối hợp khá nhiều vị với nhau để tạo
nên các loại trà tam bảo, ngũ bảo, bát bảo rất hấp dẫn.
Nhìn chung, các loại nước giải khát này đều
không độc hại vì chúng được chế biến từ những cây cỏ mang tính thức ăn - vị thuốc
và đã được sử dụng trong đời sống từ rất lâu đời. Theo dược học cổ truyền, tất
cả các loại nước giải khát này đều có công dụng thanh nhiệt giải độc, lương huyết
chỉ khát, thường được dùng để phòng ngừa và giải trừ tình trạng “tích nhiệt”
trong cơ thể. Theo
quan niÖm cña y häc cæ truyÒn, “nhiÖt” lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y bÖnh
thêng gÆp, nhiÖt nÆng h¬n ®îc gäi lµ “ho¶”. NhiÖt ®îc t¹o nªn tõ nhiÒu nguån
: tõ ngoµi lµ do ngo¹i tµ x©m nhËp vµo bªn trong c¬ thÓ mµ ho¸ sinh, ®Æc biÖt
lµ hai nh©n tè thö vµ thÊp thêng gÆp vµo mïa hÌ, ®îc gäi lµ “ngò khÝ ho¸ ho¶”
; tõ trong lµ do nh÷ng rèi lo¹n vÒ t×nh chÝ (yÕu tè tinh thÇn kinh) vµ c«ng
n¨ng c¸c t¹ng phñ (yÕu tè chuyÓn ho¸) g©y nªn, ®îc gäi lµ “ngò chÝ ho¸ ho¶” vµ
“néi th¬ng ho¸ ho¶”. TÝnh chÊt cña nhiÖt lµ nãng bøc, dÔ g©y hao tæn t©n dÞch
vµ h×nh thÓ. Tuú theo vÞ trÝ t¸c ®éng mµ nhiÖt t¹o nªn c¸c bÖnh c¶nh l©m sµng
kh¸c nhau : nhiÖt tÝch ë da (b× phu) g©y môn nhät, lë loÐt ; nhiÖt tÝch ë ®êng
h« hÊp (phÕ t¹ng) g©y ®au häng, viªm khÝ phÕ qu¶n, viªm phæi..., nhiÖt tÝch ë ®êng tiªu ho¸ (tú, vÞ, ®¹i trµng) g©y ta
lìi, loÐt miÖng, viªm d¹ dµy, loÐt hµnh t¸ trµng, t¸o bãn, trÜ h¹...Bëi vËy,
c¸c lo¹i níc gi¶i nhiÖt d©n gian lµ hÕt søc cã ý nghÜa trong mïa hÌ vµ víi
nh÷ng ngêi cã thÓ chÊt “thiªn nhiÖt”
Theo nghiên cứu hiện đại, các cây cỏ này đều có tác dụng
giải nhiệt, kháng khuẩn, tiêu viêm ở các mức độ khác nhau. Ngoài ra, tùy từng
loại còn có các tác dụng riêng biệt như nước hoa cúc làm hạ huyết áp, nước hoa
hòe làm bền vững thành mạch máu, nước râu ngô và dứa dại lợi tiểu và làm tan sỏi
đường tiết niệu, nước mạch môn, rau má và đậu đen bảo hộ tế bào gan, nước nụ vối
kích thích tiêu hóa...Tuy nhiên, dù là thực phẩm đi nữa khi sử dụng các loại nước
giải khát, thanh nhiệt này cũng cần phải chú ý một số vấn đề sau đây :
- Trước hết, liều lượng cần vừa phải, tránh lạm dụng
quá mức, đặc biệt đối với trẻ em, người già và những người tỳ vị hư yếu dễ bị lạnh
bụng, đi lỏng. Nếu có dùng cam thảo để tạo nên vị ngọt, dễ uống và điều hòa thì
tuyệt đối không dùng quá nhiều, thông thường mỗi ấm trà chỉ cho vài ba lát là
dược.
- Sau những bữa ăn có nhiều đồ sống lạnh thì nên giảm
lượng các loại nước uống này để tránh gây rối loạn tiêu hóa.
- Khi chọn mua các cây cỏ này ở dạng khô thì phải
tránh thứ bị ẩm mốc và đã để quá lâu, không còn hoạt chất có lợi. Tốt nhất là
nên mua đồ tươi về nấu nước uống hoặc phơi sấy khô, bảo quản cẩn thận để dùng dần.
- Không nên uống các loại nước này quá nhiều vào buổi
tối.
Có thể nói, dùng cây cỏ làm nước giải khát
theo kinh nghiệm dân gian là một thói quen tốt và đáng khích lệ vì loại đồ uống
này rất có lợi cho sức khỏe, không chứa hóa chất độc hại, không có của rởm, rẻ
tiền và lại được cơ thể rất dễ chấp nhận.
Hoàng Khánh
Toàn
" dùng cây cỏ làm nước giải khát theo kinh nghiệm dân gian là một thói quen tốt và đáng khích lệ vì loại đồ uống này rất có lợi cho sức khỏe, không chứa hóa chất độc hại, không có của rởm, rẻ tiền và lại được cơ thể rất dễ chấp nhận."
Trả lờiXóaMột kết luận hồ đồ của người phi thực tế, chỉ ngồi trong phòng lạnh nghĩ theo ý muốn chủ quan.
Ví dụ : thực tế dân Hưng Yên đã phun thuốc diệt cỏ cho cây nhân trần nhanh khô (phun, đợi cây khô là cắt, không phải cắt xong mới phơi.) từ 1990; hay trên báo chí vẫn nói nhiều đến chuyện nhầm lẫn và giả của thuốc năm?