Đông y chữa sỏi tiết niệu

THUỐC ĐÔNG Y ĐIỀU TRỊ SỎI TIẾT NIỆU

     Sỏi tiết niệu là bệnh thường gặp, hay tái phát và dễ gây biến chứng suy thận và dẫn đến tử vong. Người ta ước tính rằng trên thế giới có khoảng 3% dân số bị sỏi tiết niệu. Các nhà dịch tễ học cũng đã vẽ trên bản đồ thế giới vòng đai sỏi tiết niệu trong đó có Việt Nam. Bất cứ vị trí nào của đường tiết niệu cũng đều có thể bị sỏi, trong đó sỏi thận khoảng 40-50%, sỏi niệu quản khoảng 28%, sỏi bàng quang khoảng 30% và sỏi niệu đạo khoảng 5%.

     Theo tây y, tùy thuộc và vị trí, tính chất, biến chứng của sỏi và thể trạng bệnh nhân mà quyết định biện pháp trị liệu bằng nội khoa, nội soi hoặc mổ lấy sỏi, dùng máy tán sỏi ngoài cơ thể...Tuy nhiên tỷ lệ tái phát là khá cao nếu như người bệnh không thực hiện đầy đủ các biện pháp dự phòng hữu hiệu. Trong đông y, sỏi tiết niệu thuộc phạm vi các chứng “thạch lâm” và “huyết lâm”, được trị liệu bằng nhiều phương pháp nhưng chủ yếu vẫn là dùng thuốc theo nguyên tắc “biện chứng luận trị” hoặc “biện bệnh luận trị”.

     “Biện chứng luận trị” nghĩa là dựa vào các dữ liệu thu thập được thông qua “tứ chẩn” (vọng, văn, vấn, thiết) để phân thành các thể bệnh như Hạ tiêu thấp nhiệt, Thấp nhiệt kiêm ứ, Khí hư thấp nhiệt, Âm hư thấp nhiệt...rồi trên cơ sở đó lựa chọn các vị thuốc và bài thuốc cho phù hợp. “Biện bệnh luận trị” nghĩa là trị liệu cho tất cả các thể bệnh bằng một bài thuốc hoặc đông dược thành phẩm. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị phụ thuộc khá nhiều vào kinh nghiệm chẩn và trị của người thầy thuốc.

     Theo ThS Hoàng Khánh Toàn, chủ nhiệm khoa Đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, thuốc đông y có khả năng bào mòn sỏi, làm tan và tống sỏi ra ngoài cơ thể qua đường tiểu tiện, cải thiện các triệu chứng lâm sàng và dự phòng tái phát sau phẫu thuật hoặc tán sỏi ngoài cơ thể. Nhưng, vấn đề quan trọng là ở chỗ phải khám xét và chỉ định cho phù hợp, tránh chủ quan mạo hiểm. Nhìn chung, với những sỏi nhỏ, kích thước dưới 1cm, chưa gây ra những biến chứng nặng nề dùng thuốc đông y đơn thuần là hợp lý và có hiệu quả khá tốt. Những trường hợp sỏi quá to, sỏi san hô ở thận, sỏi đã gây những biến chứng như viêm thận bể thận cấp, thận ứ nước, ứ mủ, vô niệu, suy thận mạn tính...thì các biện pháp của y học cổ truyền chỉ có giá trị hỗ trợ tích cực quá trình trị liệu nội khoa hoặc ngoại khoa theo y học hiện đại. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp sỏi khá to dùng thuốc đông y vẫn có hiệu quả nhưng phải theo dõi hết sức chặt chẽ và kịp thời sử dụng các biện pháp tây y khi cần thiết. Ngoài ra, việc sử dụng đông dược để dự phòng sỏi tái phát là rất cần thiết và có hiệu quả cao kết hợp với các biện pháp khác như uống nhiều nước, tích cực vận động, hạn chế những đồ ăn thức uống có chứa nhiều canxi, oxalat, purin...

     ThS Toàn cho biết thêm, trong những năm gần đây, bệnh lý sỏi tiết niệu đang có xu hướng gia tăng và số bệnh nhân tìm đến các cơ sở đông y ngày càng đông, khoa Đông y của Bệnh viện 108 cũng ở trong tình trạng tương tự. Không ít trường hợp điều trị khá thành công, ví như bệnh nhân Ngô Quang Đạt, 37 tuổi (Đồng Kỵ, Gia Lâm, Hà Nội) bị sỏi thận nhiều viên ở cả hai bên với kích thước 7-8 mm. Sau khi  dùng 15 thang thuốc sắc uống anh đã đi tiểu ra được 2 viên sỏi và uống tiếp 20 thang siêu âm lại, kết quả sỏi cả hai bên đã hết. Hay như bệnh nhân Nguyễn Văn Sính, 47 tuổi (Mèo Vạc, Hà Giang) tháng 6/2012 siêu âm phát hiện có sỏi kích thước 1cm nằm 1/3 trên niệu quản đã gây giãn nhẹ đài bể thận và có cơn đau quặn thận điển hình. Tây y chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể nhưng anh sợ nên tìm đến ThS Toàn uống thuốc Đông  y. Sau khi uống 5 thang thuốc sắc, viên sỏi tụt xuống bàng quang và uống tiếp 10 thang  viên sỏi đã nhỏ đi và theo niệu đạo ra bên ngoài. Anh tiếp tục uống 20 thang nữa, bệnh ổn định cho đến nay. ThS Toàn cho biết, để trị liệu đạt hiệu quả cao cần chú ý trọng dụng các vị thuốc nam như kim tiền thảo, biển súc, cối xay, thài lài tía, hoạt thạch, xa tiền tử, tỳ giả, mộc thông, thoòng bong, bạch mao căn, đăng tâm...

(trả lời phỏng vấn báo Khoa học và Đời sống)